การสร้างบ้านกับพิธียกเสาเอก (ตอนที่ 4)

เมื่อพูดถึงพิธียกเสาเอก บางคนกลับไปคิดถึงงานแต่งงาน ผมก็ไม่เข้าใจว่ามันเกี่ยวข้องกันได้อย่างไร เอาเป็นว่าเรื่องของเราตรงนี้เป็นเรื่องของพิธียกเสาเอกจริงๆ ไม่มีอะไรแอบแฝง

หลังจากเตรียมข้าวของเครื่องใช้ในพิธีดังกล่าวมาแล้ว เมื่อถึงวันเวลาที่กำหนดไว้เป็นฤกษ์ ทุกคนที่เกี่ยวข้อง ได้แก่เจ้าภาพคือเจ้าของบ้าน ผู้ทำพิธีซึ่งอาจจะเป็นผู้อาวุโสที่เชี่ยวชาญในเรื่องพิธีกรรม พระสงฆ์ ช่าง และญาติมิตรที่ได้รับเชิญมาร่วมในพิธี ก็มาพร้อมกันบริเวณพิธี โดยที่ผู้ทำพิธีจะวางสายสิญจน์จากโต๊ะหมู่บูชาไปยังโต๊ะสังเวยแล้ววนขวารอบบริเวณก่อสร้างเข้าสู่เสาเอก พิธีเริ่มขึ้นด้วยเจ้าภาพจุดธูปเทียนที่โต๊ะหมู่บูชา กราบพระ แล้วจุดธูปเทียนที่โต๊ะสังเวยบูชาเทวดาให้ปกปักรักษา

จากนั้นผู้ทำพิธีกล่าวสังเวยเทวดา เจ้าภาพนำไม้มงคล 9 ชนิดตอกในหลุม วางแผ่นทอง เงิน นากลงในหลุมเสาเอก นำใบทอง นาก เงินและเหรียญทอง เหรียญเงินวางก้นหลุม แล้วนิมนต์พระสงฆ์ประพรมน้ำมนต์ โปรยทรายเสกที่หลุมเสา เจิม และปิดทองเสาเอก เจ้าภาพผูกหน่อกล้วย อ้อยและผ้าสีที่เสาเอก แล้วถือด้ายสายสิญจน์พร้อมผู้ร่วมพิธี ช่างช่วยกันยกเสาเอกจนตั้งเรียบร้อย พระสงฆ์เจริญชัยมงคลคาถา สุดท้ายเจ้าภาพโปรยเข้าตอกดอกไม้ลงหลุมเสาเอก เป็นอันเสร็จพิธี

พิธียกเสาเอกที่กล่าวมานี้เป็นลักษณะของพิธีที่จัดเต็มรูปแบบ แต่ในบางกรณีเจ้าของบ้านอาจจะไม่สะดวกหรือไม่ต้องการที่จะทำให้เป็นพิธีใหญ่ ไม่ได้เชิญญาติมิตรมาร่วมในพิธี ก็อาจจะจัดเป็นพิธีง่ายๆ เครื่องใช้ในพิธีก็จะใช้เฉพาะที่สำคัญๆคือ ไม้มงคล 9 ชนิด น้ำมนต์ ผ้าสี ข้าวตอกอกไม้ สำรับสำหรับบูชาพระภูมเจ้าที่ หน่อกล้วย อ้อย และนิมนต์พระสงฆ์มาเจิมเสาเอกและประพรมน้ำมนต์ ก็เป็นลักษณะของพิธีที่รวบรัดและเรียบง่าย

ในการทำพิธีใดๆนั้นควรให้ความสำคัญกับสาระของพิธีมากกว่ารูปแบบ ถ้าทำอย่างไรแล้วสบายใจ ก็ควรทำอย่างนั้น เช่น ถ้าจัดพิธีใหญ่ เชิญแขกมามากๆแล้วมีความสุขและไม่ทำให้ตนเองและผู้อื่นเดือดร้อนก็ทำไป หรือถ้าชอบพิธีเรียบง่ายก็เลือกเอา ทั้งนี้ไม่ได้มีกฏเกณฑ์แน่นอนตายตัว ขึ้นอยู่กับความเหมะสมและความต้องการของเจ้าของบ้านเป็นสำคัญ